شوری خاک یکی از عوامل محدودکننده در تولید گندم است که می‌تواند جذب عناصر غذایی را مختل کرده و عملکرد محصول را کاهش دهد. در این شرایط، مدیریت دقیق تغذیه گیاه ضروری است. در این مقاله، نکات کلیدی تغذیه گندم در خاکهای شور، میزان و زمان مصرف کودهای ضروری و راهکارهای بهبود شرایط تغذیه‌ای بررسی می‌شود.
مدیریت مصرف کود در خاکهای شور: مقابله با شوری و تأمین نیازهای گیاه
- شوری باعث کاهش رشد گیاه می‌شود، اما ممکن است نیاز آن به برخی عناصر غذایی، به‌ویژه برای مقابله با تنش، افزایش یابد.
در خاکهای شور، نوع و میزان کود مصرفی باید به‌دقت تنظیم شود تا هم از افزایش بیشتر شوری جلوگیری شود و هم نیاز غذایی گیاه تأمین گردد.
- افزایش شوری خاک به دلیل مصرف کود
کودها خود نوعی نمک محلول هستند و مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند شوری خاک را افزایش دهد. در آبیاری با آب شور، شست‌وشوی مداوم خاک ممکن است باعث از دست رفتن عناصر غذایی شود.
- تأثیر شوری بر رشد و جذب عناصر غذایی
شوری باعث کاهش رشد ریشه و محدود شدن جذب برخی عناصر مانند پتاسیم و فسفر می‌شود. در چنین شرایطی، علاوه بر افزایش میزان مصرف برخی کودها برای جبران کمبودهای تغذیه‌ای، انتخاب نوع کود و روش مصرف آن نیز اهمیت دارد.
مدیریت مصرف کود در خاکهای شور: فسفر، پتاسیم و گوگرد
فسفر: در خاکهای شور، رشد ریشه محدود شده و جذب فسفر کاهش می‌یابد. بنابراین، مصرف فسفر در مراحل اولیه رشد گندم توصیه می‌شود تا به رشد بهینه گیاه کمک کند.
پتاسیم: این عنصر نقش مهمی در افزایش تحمل گیاه به تنش شوری دارد و می‌تواند اثرات منفی سدیم و کلر را کاهش دهد. در خاکهای با شوری ۷ تا ۱۳ دسی‌زیمنس بر متر، میزان مصرف پتاسیم باید ۳۰٪ بیشتر از شرایط غیرشور باشد تا جذب این عنصر به میزان کافی انجام شود. با این حال، نوع کود پتاسیمی نیز اهمیت دارد؛ کلرید پتاسیم به دلیل داشتن یون کلر، برای خاکهای شور مناسب نیست و به‌جای آن سولفات پتاسیم توصیه می‌شود، زیرا علاوه بر تأمین پتاسیم، فاقد کلر بوده و اثرات منفی شوری را تشدید نمی‌کند.
گوگرد و کودهای سولفاته: این کودها در بهبود شرایط خاکهای شور مؤثر هستند. سولفات‌ها (مانند سولفات آمونیوم، سولفات پتاسیم و سولفات کلسیم) علاوه بر تأمین عناصر ضروری، می‌توانند به کاهش اثرات منفی سدیم کمک کنند. به‌ویژه، سولفات کلسیم (گچ کشاورزی) با جایگزینی کلسیم به‌جای سدیم در خاک، باعث بهبود ساختمان خاک و کاهش اثرات شوری می‌شود.
توصیه کودی مزرعه می‌تواند مقدار دقیق فسفر و پتاسیم موردنیاز را متناسب با سطح شوری خاک محاسبه کند.
توصیه‌های کودی گندم در خاکهای شور
افزایش مواد آلی خاک و تأثیر آن در بهبود خاکهای شور
افزایش مواد آلی خاک به بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و کاهش اثرات منفی شوری کمک می‌کند. استفاده از کودهای آلی و کمپوست‌ها در خاکهای شور برای اصلاح و افزایش حاصلخیزی آن‌ها مؤثر است.
ترکیبات آلی مؤثر در خاکهای شور:
هیومیک اسید: به بهبود ساختار خاک، کاهش شوری و افزایش جذب مواد مغذی کمک می‌کند.
فولویک اسید: این ترکیب به تسهیل جذب عناصر غذایی و کاهش اثرات منفی شوری کمک می‌کند.
ورمی‌کمپوست: غنی از مواد آلی و میکروارگانیسم‌های مفید، که خاک را تقویت می‌کند.
مدیریت مصرف نیتروژن در خاکهای شور
تقسیط مصرف کود نیتروژنی: کودهای نیتروژنی باید در چندین مرحله مصرف شوند.
مصرف همزمان با آبیاری دوم: برای کاهش اثرات شوری، اولین قسط کود نیتروژنی بهتر است همراه با آبیاری دوم مصرف شود.
مرحله غلاف رفتن: در این مرحله، مصرف کود نیتروژنی به بهبود عملکرد و کیفیت دانه کمک می‌کند.
نوع کود نیتروژنی: کودهای نیترات و آمونیومی به دلیل تأمین نیتروژن قابل جذب برای گیاه، در خاکهای شور مؤثرترند. استفاده از نیترات کلسیم می‌تواند رشد گیاهان را در شرایط شور بهبود بخشد.
بهترین روش مصرف نیتروژن در خاکهای شور
✅ میزان مصرف نیتروژن بر اساس شوری خاک:
شوری کمتر از ۶ دسی‌زیمنس بر متر: مقدار نیتروژن مشابه شرایط غیرشور است.
شوری بین ۷ تا ۹ دسی‌زیمنس بر متر: به ازای هر واحد افزایش شوری، ۲۵ کیلوگرم اوره اضافه می‌شود.
شوری بین ۱۰ تا ۱۲ دسی‌زیمنس بر متر: به ازای هر واحد افزایش شوری، ۲۵ کیلوگرم اوره کاهش می‌یابد.
شوری بیش از ۱۲ دسی‌زیمنس بر متر: مقدار نیتروژن مصرفی باید ۳۰٪ کمتر از شرایط معمول باشد.
استفاده از کودهای میکرو و عناصر کم‌مصرف در خاکهای شور
در شرایط خاکهای شور، برای حفظ تعادل عناصر غذایی و بهبود رشد گیاه، استفاده از کودهای میکرو و عناصر کم‌مصرف توصیه می‌شود. به‌جای مصرف خاکی، این ترکیبات باید به‌صورت محلول‌پاشی استفاده شوند تا گیاه بتواند به‌طور مؤثرتر مواد مغذی را جذب کرده و اثرات منفی شوری کاهش یابد. این روش باعث بهبود جذب و تأثیرگذاری سریع‌تر ترکیبات در شرایط شوری می‌شود.
در سامانه مزرعه می‌توانید کودهای موردنیاز خود را از تأمین‌کنندگان معتبر خریداری کنید.
بررسی کودهای داخل انبار و خرید کودهای موردنیاز
اگر در انبار خود کودهایی دارید، سامانه مزرعه امکان بررسی کودهای داخل انبار شما را دارد و در صورت امکان، آن‌ها را در توصیه کودی لحاظ می‌کند.
✅ چگونه از این قابلیت استفاده کنیم؟
جمع‌بندی: چگونه در خاکهای شور عملکرد گندم را بهبود دهیم؟
✅بارگذاری نتایج آزمون خاک در سامانه مزرعه برای دریافت بهترین توصیه کودی.
✅کاهش مصرف بیش از حد کودها برای جلوگیری از افزایش شوری خاک.
✅تقسیط کوددهی، به‌ویژه کود نیتروژن، برای کاهش اثرات منفی شوری.
✅افزایش مصرف پتاسیم و فسفر برای بهبود جذب آب و مواد مغذی.
✅استفاده از مواد آلی و اسید هیومیک برای بهبود ساختار خاک و افزایش کارایی تغذیه‌ای.
✅انتخاب نوع کود مناسب، به‌ویژه استفاده از کودهای سولفاته به جای کلریدها و توجه به نوع کودهای میکرو و کم‌مصرف در شرایط خاکی شور.
✅استفاده از توصیه کودی اختصاصی سامانه مزرعه: با وارد کردن اطلاعات دقیق خاک و فعال کردن گزینه خاک شور، توصیه‌های دقیقی دریافت می‌کنید که منجر به کاهش مصرف کودهایی می‌شود که شوری خاک را افزایش می‌دهند و پیشنهاد کودهای مؤثری برای بهبود تغذیه گیاه و کاهش اثرات شوری ارائه می‌کند.
این استراتژی‌ها به کاهش اثرات شوری کمک کرده و موجب بهبود شرایط تغذیه‌ای و رشد گیاه در خاکهای شور می‌شود.
