بید کلم یا شب پره پشت الماسی یکی از آفات مهم و مضر برای مزارع کلم و کلزا است. این حشره بال‌هایی باریک و کشیده به رنگ خاکستری تیره دارد که در حاشیه آن ریشک‌های بلندی مشاهده می‌شود. در بال‌های جلو نوار سفید رنگی دیده می‌شود که در هنگام جمع شدن بال‌ها، نقش الماس‌مانند به‌وجود می‌آورد. به همین دلیل به این حشره شب پره پشت الماسی نیز گفته می‌شود. آفت در مناطق استوایی و نیمه‌استوایی با پراکندگی بالا دیده می‌شود.
زیست‌شناسی بید کلم
حشرات کامل روزها به‌طور مخفیانه زیر برگ‌ها استراحت می‌کنند و فعالیت خود را بعد از غروب آفتاب آغاز می‌کنند. پروازهای کوتاه و سریعی انجام می‌دهند که حداکثر ارتفاع آن‌ها یک متر است. هر حشره ماده بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ تخم در سطح زیرین برگ‌ها می‌گذارد که از آن‌ها لاروهای سن اول متولد می‌شوند. لاروها به تغذیه از برگ‌ها می‌پردازند و به تدریج با بزرگ‌تر شدن، کل برگ را به‌جز رگبرگ اصلی می‌خورند.
دوره لاروی ۱۰-۱۲ روز طول می‌کشد و در این مدت مرتباً با تنیدن تار خود را به قسمتهای دیگر گیاه رسانده و از برگهای سالم تغذیه می کنند. پس از آن لاروها به پیله تبدیل می‌شوند. دوره شفیرگی ۵ تا ۷ روز به‌طول می‌انجامد. آفت بید کلم به دلیل عدم داشتن دیاپوز اجباری میتواند در طول فصل به‌طور مداوم نسل‌های جدیدی تولید کند. این آفت در مناطق سردسیر نمی تواند زمستانهای سخت را تحمل کند اما در مناطق گرمسیر میتواند تا ۱۲ نسل در سال ایجاد کند.
نحوه خسارت بید کلم
خسارت عمدا بید کلم به مرحله لاروی میباشد. لاروهای این آفت به تمامی بخش‌های گیاه از جمله ساقه، برگ، دم‌برگ، گل و اندام‌های بذری حمله کرده و در صورت افزایش جمعیت، می‌توانند موجب تخریب شدید مزارع شوند.
در مرحله گیاهچه، حمله شدید لاروها میتواند منجر به مرگ گیاه شود. همچنین در مرحله تشکیل جوانه‌های گلدهی، با تخریب این اندام‌ها، از تشکیل گل و تولید بذر جلوگیری می‌کنند. در برخی موارد، به‌جز رگبرگ اصلی، تمامی بخش‌های برگ توسط لاروهای آفت خورده می‌شود. این میزان خسارت میتواند بین ۷۰ تا ۹۰ درصد محصول را از بین ببرد. بیشترین آسیب به محصولاتی مانند کلزا در زمان اوج گلدهی و غلاف‌بندی مشاهده می‌شود که همزمان با نسل دوم آفت است.
با ثبت کشت در سامانه مزرعه، می‌توانید از طریق کلینیک سامانه مزرعه از مرحله رشدی کلزا و زمان‌بندی دقیق مراحل حساس آن مطلع شده و به‌موقع اقدامات لازم برای مدیریت بید کلم را انجام دهید.
علائم خسارت بید کلم
- ایجاد دالان‌های تغذیه‌ای روی برگ‌ها توسط لاروهای جوان
- بریدگی‌های نامنظم روی سطح برگ‌ها
- وجود تارهای تنیده‌شده توسط لاروهای جوان
- مشاهده حجره‌های لاروی که هنگام تغذیه روی برگ‌ها ایجاد می‌شوند
- تشکیل پیله‌های شفیرگی در پشت برگ‌ها و روی ساقه‌ها
روش‌های مبارزه با بید کلم
۱) تنظیم تاریخ کاشت
انتخاب زمان مناسب کاشت که با حداقل جمعیت آفت همزمان باشد، اهمیت بالایی دارد. داشتن تاریخ‌های کاشت متعدد در یک منطقه میتواند موجب انتقال آفت از مزارع قدیمی‌تر به کشت‌های جدیدتر شود. بهتر است مزارع جدید در خلاف جهت بادهای غالب کشت شوند تا حرکت شب‌پره‌ها به این مزارع کاهش یابد.
۲) آبیاری مناسب
از آنجایی که بید کلم به رطوبت حساس است، آبیاری بارانی به‌دلیل شستشوی آفت از روی برگ‌ها، در کاهش جمعیت آن مؤثرتر از آبیاری نشتی است. با استفاده از بخش نیاز آبی در سامانه مزرعه، می‌توانید دور آبیاری و میزان دقیق آب موردنیاز کلزا را تعیین کرده و آبیاری را بر اساس نیاز واقعی گیاه تنظیم کنید. این کار علاوه بر بهینه‌سازی مصرف آب، میتواند در مدیریت آفات مانند بید کلم نیز مؤثر باشد.
۳) حذف بقایای گیاهی از مزرعه
قطع گیاهان آلوده و حذف بقایای گیاهی در زمان برداشت محصول اهمیت زیادی دارد. این آفت میتواند روی بقایای گیاهی زنده بماند و به کشت جدید منتقل شود. خارج کردن بقایای گیاهی و معدوم کردن آن‌ها یا استفاده از دام برای چرا میتواند از انتشار آفت جلوگیری کند.
۴) کاشت گیاهان تله و کشت مخلوط
کاشت گیاهان تله و استفاده از کشت مخلوط میتواند به کاهش جمعیت بید کلم کمک کند. این روش‌ها با جذب آفت به گیاهان تله یا ایجاد تنوع در محیط، چرخه زندگی آفت را مختل می‌کنند.
۵) مبارزه بیولوژیک
استفاده از حشره‌کش‌های میکروبی مانند باکتری باسیلوس تورینجینسیس (Bacillus thuringiensis) و ویروس‌های پلی‌هدرال، راهکار مؤثری برای کنترل بید کلم است. همچنین برخی زنبورهای پارازیتوئید مانند Diadegma که مراحل لاروی و شفیرگی آفت را پارازیته می‌کنند، به کاهش طبیعی جمعیت آن کمک می‌کنند.
۶) مبارزه شیمیایی با بید کلم
برای جلوگیری از مقاوم شدن آفت به حشره‌کش‌ها، توصیه می‌شود از روش غربالگری آفت‌کش‌ها استفاده شود. در این روش، بهترین سموم از یک گروه انتخاب شده و به‌صورت چرخشی به کار می‌روند تا از ایجاد مقاومت در آفت جلوگیری شود. از آنجایی که بیشترین فعالیت حشرات بالغ هنگام غروب آفتاب مشاهده می‌شود، بهترین زمان برای سمپاشی نیز همین موقع است. رعایت این نکته میتواند تأثیر سموم را افزایش داده و کنترل آفت را بهبود بخشد. برای اطلاع از سموم توصیه‌شده و میزان مصرف مناسب برای کنترل بید کلم، می‌توانید به بخش کلینیک سامانه مزرعه مراجعه کنید.
برای اطلاع از سموم توصیه‌شده و میزان مصرف مناسب برای کنترل بید کلم، می‌توانید به بخش کلینیک سامانه مزرعه مراجعه کنید.
