با توجه به اقلیم و آب و هوای ایران و مسئله اصلی و مهم کشاورزان یعنی آفات و بیماری ها و علف های هرز پیدا کردن رقم گیاهی متناسب با منطقه و مقاوم به شرایط بسیار مهم و ضروری است و در پی آن اولین راه مقابله با عوامل زیان بار از روش زراعی و بدون استفاده از سموم و هزینه های اضافی و سنگین دیگر است.
یونجه با وجود بازار اقتصادی خوبی که بین کشاورزان دارد، برای آنها بسیار اهمیت دارد که از لحاظ مالی کمترین قیمت ممکن تمام شود پس اولین گزینه به دنبال رقم خوب و بی دردسری می گردند که عملکرد خوبی هم در منطقه داشته باشد.
یونجه هایی به عنوان ارقام داخلی و خارجی که در کشور ما کشت می شوند، عبارتند از:
ارقام داخلی یا ایرانی
توده های بومی هستند که در مناطق مختلف کشور مورد استفاده قرار میگیرند. این ارقام بیشتر به نام همان مناطق نامگذاری شده اند و در نتیجه در آن مناطق و یا نواحی دیگر با آب و هوای مشابه، کشت میگردند؛ مانند یونجه یزدی، بمی، همدانی، شیرازی، نیک شهری، اصفهانی و…
رقم یونجه یزدی:
رقم یزدی یکی از معروف ترین انواع یونجه ایران است. رقمی پرمحصول و مخصوص آب و هوای نسبتا خشک و معتدل بدون سرمای سخت است. مقدار شاخ و برگ رقم یزدی و همچنین نسبت برگ یا ساقه آن به رقم یونجه بمی بیشتر است، در نتیجه نسبت به یونجه همدانی کیفیت بیشتری دارد. تعداد چین در این رقم حدود ۷ مرتبه است.
رقم یونجه بمی:
این یونجه، مخصوص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. رقم بمی برگ های درشت و پهنی دارد که حدود ۵ درصد بوته را برگ تشکیل میدهد. نسبت برگ به ساقه در این نوع کمی بیشتر از یونجه یزدی است. ارتفاع متوسط این رقم ۷۰ سانتی متر و تعداد چین آن به طور متوسط ۱۰ تا ۱۲ چین است.
رقم یونجه همدانی:
این رقم به سرما بسیار مقاوم است و مناسب مناطق سردسیر و معتدل است. رقم همدانی نسبت به یونجه رنجر که در گذشته برای کاشت در مناطق سردسیر توصیه میشود برتری زیادی دارد. ارتفاع بوته هنگامی که گیاه به حداکثر رشد خود برسد و گلها شروع به ظهور کنند، به ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر میرسد. این رقم درصد برگ و پروتئین تا اندازه بالایی دارد و میتواند بسیاری از شرایط جانشین ارقام خارجی گردد. یونجه همدانی در سال ۳ تا ۷ چین، برداشت می شود و در مناطق سرد بهترین رقم به شمار می آید.
رقم یونجه شیرازی:
رقم شـیرازی یکـی از انواع پر محصول یونجه اسـت کـه در شـیراز و مناطق معتدل مشابه، کشت آن رواج دارد. ایـن یونجـه در سـال بیـن ۶-۸ چیـن محصـول میدهـد و مقاومـت خوبی در برابـر سـرما و گرما دارد.
رقم یونجه نیک شهری:
یونجه ی نیک شهری، مخصوص مناطق گرم و خشک است. این رقم دارای شاخ و برگ فراوان و بسیار ظریف است و آسیب پذیری زیادی نسبت بـه آفات دارد. این یونجه در سیستان و بلوچستان تـا ۱۸ چین در سال محصول میدهد. بزرگ بودن اندازه برگ و تا حدی داشتن برگهای ۴ برگچه ای از ویژگی های این رقم است.
رقم یونجه اصفهانی:
این رقم مخصوص مناطق معتدل و نیمه معتدل است واستان اصفهان بیشترین مساحت کشت آن را بـه خـود اختصاص داده است. ارتفاع ساقه های یونجـه ی اصفهانی به ۷۰ سانتیمتر میرسد. این رقم که محصولی ۷ چین است، برگ های نسبتا بزرگی دارد.
ارقام دیگری که در ایران کشت می شوند ولی منشا آنها از خارج از کشور است ولی به دلیل مقاومت و سازگاری با مناطق کشت ایرانی، رونق پیدا کرده اند.
ارقام یونجه خارجی
برخی از رقم های یونجه خارجی از مبدا آرژانتین، جنوب آفریقا، جنوب شرقی فرانسه، رقم بوفالو از آمریکا، از مبدا ترکستان و آلمان و روسیه معرفی و کشت شده است.
رقم یونجه بغدادی:
این رقم از عراق وارد ایران شده و بلندی آن در حدود یک متر است. یونجه بغدادی برگ های بزرگی دارد و پوشیده از کرک با نیاز آبی بالا است. این رقم ویژه مناطق گرمسیری است و به همین خاطر در نواحی جنوبی ایران و خوزستان کشت میشود. مقاومت به گرما از ویژگی های بارز این یونجه است. به طوری که در شرایطی مانند استان خوزستان که بدون رکود دمایی است در تمام سال فعال است و رشد میکند. یونجه بغدادی به طور میانگین سالیانه ۱۰ چین در مناطق گرمسیر تولید میکنند.
رقم یونجه قره:
منطقه آذربایجان مرکز تنوع اصلی این رقم است. قره یونجه در برابر سرما مقاوم است. این رقم برای کشت به صورت یونجه یکساله و حتی دیم در مناطق سرد، به ویژه آذربایجان مناسب است. نوعی از این رقم وجود دارند که میتوانند شرایط تنش شوری و همچنین سرمای زمستانه را تحمل نمایند. میانگین بلندای این رقم در حدود ۷۵ سانتی متر است و حدود ۱۰ الی ۱۱ گره در طول ساقه اصلی وجود دارد. شکل برگچه ها از نوع قلب وارونه یـا Obaordate اسـت و پیچش غلاف های این رقم از نوع چپگرد است.
رقم یونجه رنجر:
یکی از بهترین رقم های یونجه در دنیا شناخته میشود. از ویژگی های ایـن یونجه می توان به رشد سریع، ارتفاع زیاد بوته ها و ۷ چین بـودن آن اشاره کرد. یونجه رنجر حدود ۱۰ سال در زمین زراعی عمر میکند. ایـن رقم در مقابل سرما مقاومت زیادی از خود نشان میدهد و بسیار شبیه بـه یونجه همدانی است ولـی از یونجه همدانی کوتاه تر است.
رقم یونجه موآپا:
منشأ این رقم آمریکاست. ایـن رقم کـه در اصـل از تلاقی یونجه هـای آمریکایی و آفریقایی به وجود آمده است، در حقیقت از یونجـهای بـه نـام آفریکن African حاصـل شـده اسـت. موآپـا در برابـر گرمـا و خشکی بسیا مقاوم و پر محصول اسـت اما در برابر سرما حساس است. تعداد برگهای آن نسبتا و ضعیف است. ایـن یونجـه برای مناطق گرم کشـور مناسـب اسـت.
رقم یونجه کدی:
مرکز عمل آمدن این رقم آمریکاست. یونجه کدی در برابر سرما مقاوم است و به آب کمی نیاز دارد. ایـن رقم در مناطق کوهستانی به صورت دیم کشت میشود. بطوریکه در ارتفاعات البرز و آذربایجان غربی و سایر مناطق سرد به خوبی رشد میکند. رقم کردی در مناطق معتدل هم در شرایط کم آبی محصول خوب میدهد.
با توجه به مطالب بالا که راجب ارقام و شرایط و ظاهر آنها گفتیم بهتر است نسبت به کاربرد و میزان منابع در دسترس خود رقم مناسب را با اقلیم خود انتخاب و بکارید تا عملکرد خوبی داشته باشید گاهی انتخاب یک رقم اشتباه و کاشت آن قابل جبران نیست و فقط منابع خود را از دست میدهد و وقت خود را تلف کرده اید.
