هرس میوه انگور یا تُنک کردن خوشه‌ها یکی از تکنیک‌های کلیدی در مدیریت باغات انگور است که با هدف بهبود کیفیت میوه، افزایش قند و طعم مطلوب، و یکنواختی در رسیدگی انجام می‌شود. برخلاف هرس زمستانه که به تنظیم شاخه‌ها و جوانه‌ها مربوط می‌شود، هرس میوه در طول فصل رشد صورت می‌گیرد و تمرکز آن بر حذف بخشی از خوشه‌های در حال شکل‌گیری است. این عملیات با کاهش بار اضافی بوته، موجب هدایت بهتر منابع غذایی به خوشه‌های باقی‌مانده، افزایش اندازه و یکنواختی دانه‌ها، بهبود رنگ و کاهش احتمال بیماری‌های خوشه‌ای می‌شود.
اگر به دنبال تولید انگوری با کیفیت بالا، طعم دلپذیر و بازارپسندی بیشتر هستید، شناخت اصول و زمان‌بندی دقیق هرس میوه می‌تواند گام مهمی در موفقیت شما باشد.
اهمیت هرس میوه انگور
۱٫ کاهش تراکم خوشه‌ها و جلوگیری از لهیدگی
خوشه‌های متراکم انگور مستعد لهیدگی، پوسیدگی و رشد قارچ‌هایی مانند کپک خاکستری (Botrytis) هستند.
۲٫ بهبود تهویه و کاهش بیماری‌ها
هرس شاخه‌ها و میوه‌ها باعث بهبود گردش هوا و نفوذ بهتر نور خورشید به داخل تاج درخت می‌شود. این شرایط، خشک شدن سریع‌تر برگ و میوه را ممکن کرده و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند کپک پودری و پوسیدگی خوشه را کاهش می‌دهد.
۳٫ افزایش اندازه و طعم میوه
با کاهش تعداد خوشه‌ها، منابع غذایی گیاه به تعداد کمتری از میوه‌ها اختصاص می‌یابد، که منجر به افزایش اندازه دانه‌ها، غلظت قندها، ترکیبات معطر و فنولیک‌ها می‌شود.
۴٫ افزایش یکنواختی در رسیدگی خوشه‌ها
در شرایطی که خوشه‌ها به طور یکنواخت نمی‌رسند، کیفیت محصول نهایی کاهش می‌یابد. تنک خوشه با حذف خوشه‌های ناقص یا دیررس، رسیدگی یکنواخت‌تر میوه‌ها را تسهیل می‌کند.
چه زمانی باید هرس خوشه انجام شود؟
بهترین زمان برای حذف خوشه‌ها یا بخشی از آن‌ها، ۲ تا ۴ هفته پس از گلدهی تاک است؛ یعنی زمانی که خوشه‌ها شکل گرفته‌اند اما دانه‌ها هنوز کوچک‌اند. در این مرحله:
- حذف یک‌سوم تا نیمی از طول خوشه، باعث درشتی بیشتر حبه‌های باقی‌مانده می‌شود.
- حذف خوشه‌های ضعیف، بسیار بزرگ یا بدشکل، باعث افزایش یکنواختی در رسیدگی و بهبود کیفیت نهایی محصول می‌گردد.
در تاکستان‌های مناطق سردسیر مانند ارومیه، این روش نسبت به تکنیک‌هایی مانند حلقه‌برداری، عملکرد بهتری در بهبود رشد و کیفیت میوه نشان داده است.
چند خوشه روی هر تاک باقی بگذاریم؟
تعداد خوشه‌های باقی‌مانده روی هر بوته‌ی انگور بسته به سن، قدرت رشد و رقم متفاوت است، اما به‌طور معمول: ۲۸_۳۲ خوشه برای تاک‌های بالغ با رشد مناسب توصیه می‌شود. خوشه‌های اضافی باید حذف شوند تا تعادل بین باردهی و توان گیاه حفظ شود.
روش‌های هرس خوشه در انگور
- حذف کامل برخی خوشه‌ها: خوشه‌های اضافی به‌طور کامل از شاخه حذف می‌شوند
- حذف جزئی از انتهای خوشه: در این تکنیک، بخش انتهایی خوشه که معمولاً دارای حبه‌های کوچکتر و کمتر رسیده است، حذف می‌شود.
- تنظیم تعداد خوشه در هر شاخه: معمولاً در هر شاخه، یک یا دو خوشه باقی می‌ماند. این روش به بهبود کیفیت میوه و یکنواختی رسیدگی کمک می‌کند.
- تنظیم تعداد دانه در هر خوشه: در برخی ارقام خاص مانند انگورهای بیدانه، حذف بخشی از حبه‌ها در داخل خوشه انجام می‌شود تا تراکم کاهش یابد.
✅ توصیه‌های فنی برای جلوگیری از اشتباهات رایج هرس میوه انگور
زمان‌بندی مناسب: هرس خوشه‌ها باید در زمان مناسب، معمولاً بین گلدهی و آغاز رسیدگی میوه‌ها، انجام شود.
استفاده از ابزارهای مناسب: استفاده از قیچی‌های تیز و تمیز برای برش‌های دقیق و جلوگیری از آسیب به بوته‌ها توصیه می‌شود.
آموزش و تجربه: تاکداران باید با تکنیک‌های صحیح هرس آشنا باشند و در صورت نیاز از مشاوره متخصصان بهره‌مند شوند.
