یخ آب زمستانه در واقع یک روش کنترل محیطی است که برای کنترل بیماری‌ها و آفات گیاهان در باغات و مزارع انجام میشود. همانطور که میدانید در کشاورزی امروزه برای از بین بردن و دفع آفات از سموم و آفت کش ها استفاده میشود که استفاده بیش از حد آن ها منجر به آلودگی خاک و محصول میشود. علاوه بر این برخی از آفات با شرایط سازگار شده و نسبت به دُز خاصی از سموم مقاوم می شوند بنابراین برای از بین بردن آن ها باید هر ساله دُز آفت کش ها را زیاد کرد.
از گذشته تا به امروز استفاده بیش از حد از آفت کش هاي مختلف شامل؛ علف کشها، حشره کش ها، قارچ کش ها و جونده کشها باعث نگرانی در مورد آلودگی محیط زیست و به خطر افتادن سلامت جوامع انسانی شده است. تاثیرات منفی سموم شامل تجمع و افزایش غلظت آفت کش ها در بدن جانداران و ورود این آلودگی و سموم به زنجیره غذایی ما و منابع آب و خاك میشود. برای از بین بردن آفات میتوان با تلفیق روش‌هاي کنترل محیطی در کنار استفاده به اندازه از سموم بهترین نتیجه در کشاورزی بدست آورد.
یخ آب زمستانه چیست؟
یکی از روش های فیزیکی کنترل آفات، بیماری های خاکزاد و علف های هرز روش یخ آب زمستانه می باشد. آفات و بیماری خاکزاد به عواملی گفته میشود که در خاک مستقر می باشد و عمدتا به طوقه و ریشه گیاه آسیب میرسانند مثل نماتد های انگل گیاهی، کرم سفید ریشه و آبدزدک و فوزاریوم و … بسیاری از آفات برای در امان بودن از سرمای زمستان به خاک و یا پوشش‌های گیاهی جا مانده بر سطح خاک پناه می‌برند که این زمان بهترین زمان برای مبارزه با آنها از طریق روش‌های مختلف فیزیکی و زراعی می باشد و یخ آب زمستانه یکی از روش های بسیار موثر و کم هزینه برای کنترل این آفات است.
روش انجام یخ آب زمستانه
برای انجام یخ آب در فصل زمستان ابتدا زمین را شخم می زنند. سپس زمین را کرت بندی می کنند و این کرت ها را به صورت غرقآب آبیاری می کنند. در سرما آب در لایه سطحی خاک یخ می زند و بسیاری از آفات و حشرات پنهان شده در خاک را از بین می برند.
در واقع مکانیزم روش یخ آب به این گونه است که با غرقاب کردن خاک و یخ زدن آن منافذ داخل خاک پر می شوند و آفات و کرم‌های هوازی در شرایط بدون اکسیژن قرار بگیرند و از بین بروند. همچنین بخشی از آفات نیز ممکن است بر اثر ایجاد کریستال های یخ و آسیب به بدن آن ها از بین بروند.
بهترین زمان برای یخ آب زمستانه
این کار معمولا از اوایل زمستان آغاز شده و در طول دوره سرما حداقل یک بار انجام میشود. بهترین زمان برای یخ آب زمستانه زمانی است که دمای هوا به منفی هفت درجه سانتی گراد رسیده باشد. البته با توجه به پیش بینی های آب و هوایی باید توجه داشت که دمای هوا هنگام یخ آب به منفی ۱۰ درجه نرسد وگرنه باعث خسارت و آسیب به ریشه درختان گردد.
فواید روش یخ آب زمستانه
یخ آب زمستانه علاوه بر اینکه باعث ازبین رفتن و کنترل آفات می شود، به حاصلخیزی و اصلاح بافت خاک نیز کمک می کند. به علاوه در زمان آب شدن یخ ها باعث فاصله گرفتن ذرات خاک از هم می شود و تخلخل خاک را افزایش می دهد. استفاده از این روش برای خاک های رسی و سنگین بسیار مناسب است زیرا باعث افزایش نگهداری رطوبت در خاک می شود و همچنین با افزایش منافذ خاک ریشه گیاه به راحتی می تواند توسعه پیدا کند. به طور خلاصه فواید روش یخ آب شامل موارد زیر میشود:
کنترل و از بین بردن آفات و بیماری ها / بهبود انواع بافت خاک / افزایش رشد و توسعه ریشه / افزایش نفوذپذیری خاک / جلوگیری از رشد علف های هرز
به طور کلی این روش برای کنترل آفات با استفاده از بازسازی و تغییر محیط با نامطلوب کردن شرایط زیست آفات از رشد و نمو آنها جلوگیری می کند. با تلفیق و استفاده از روش هاي کنترل فیزیکی مانند روش یخ آب زمستانه امید آن است که استفاده از سموم و آفت کش ها در کشاورزی به حداقل خود برسد.
