بررسی کامل آفت های گندم و راه های مبارزه و پیشگیری آن

از دیرباز گندم یکی از مهم ترین غلات و از قدیمی ترین گیاهان شناخته شده در جهان به حساب می آید از همین رو حفاظت از آن در برابر تنش های زنده و غیر زنده بسیار مهم و کاربردی است. گندم در طول زندگی خود مورد حمله بسیاری از آفات خسارتزا قرار میگیرد که هر کدام به نحوی روی عملکرد آن تاثیر می گذارد. 

سن گندم، شته گندم، ملخ، سوسک برگخوار غلات، سوسک قهوه ای، تریپس، سوسک سیاه و … از جمله آفات مهم و بسیار خسارت زا در گندم می ‎باشند که در ادامه با نحوه خسارت آنها به گندم و روش های کاربردی جهت کنترل و مبارزه با آنها آشنا خواهید شد:

سوسک قهوه ای گندم Anisoplia spp:

سوسک دانه خوار یا سوسک قهوه ای گندم با بدن سیاه رنگ و براق است، تخم سوسک ها قهوه ای گرد و به رنگ سفید، شفیره ی آن به رنگ قهوه ای مایل به زرد و لاروهای این سوسک دارای سر و پای قهوه ای رنگ و بدن به رنگ سفید می باشند.

نحوه خسارت: 

سوسک قهوه ای گندم در دو مرحله ی لاروی و حشره ی کامل به گندم خسارت می زند. نحوه خسارت سوسک ها به نحوی است که در طول زندگی خود با تغذیه از دانه های خوشه های گندم باعث تخریب آنها می شوند. لاروهای این آفت خسارت خود را به صورت تغذیه از ریشه گیاه می زند و با ادامه روند خسارت موجب ضعیف شدن آن می شود.

خسارت اصلی این آفت مربوط به مرحله ی لاروی بوده که به گندم پاییزه تازه جوانه زده حمله نموده و باعث قطع شدن ریشه و طوقه آن ها می گردد. تغذیه لاروها از ریشه باعث از بین رفتن بوته های جوان گندم در مزرعه، شکستگی دانه های گندم و یا سوراخ شدن آنها می شود.

کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم / در صورت امکان کاشت زود هنگام / داشتن برنامه غذایی اصولی و مناسب / بازدید و بررسی مزرعه بعد از سبز شدن / جمع آوری حشرات کامل به محض شناسایی آنها / برداشت زود هنگام به محض قابل برداشت بودن مزرعه / زدن شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت / یخ آب زمستانه برای نابودی فرم زمستان گذران آفت

سن گندم Eurygaster integriceps :

یکی از مهم ترین آفات گندم در ایران سن گندم می باشد که بیشتر زمین های زراعی گرم و خشک که در بهار باران کمی دارند، در هر مرحله از رشد خود خسارات بسیاری وارد می کند. از عوامل تاثیر گذار در گسترش این آفت دما، میزان بارندگی و وسعت کشتزار و کشت دیم می باشد. حشره ای است بیضی شکل به رنگ قهوه ای و زرد خاک که در اردیبهشت ماه تا تیر شیوع بیشتری دارد.

نحوه خسارت:

حشره بالغ می تواند به جوانه مرکزی، برگ و سنبله ها آسیب بسیاری برساند. پوره ها نیز از دانه تغذیه می کنند و موجب بروز خسارت برای گندمکاران می شوند. با تغذیه از برگ ها باعث خشک شدن محل نیش برگ می شوند و گیاه در فتوسنتز به مشکل می خورد و رشد گیاه دچار اختلال می شود و یا با تغذیه از ساقه ها خوشه های گندم به تدریج سفید و پوک شده و با ادامه دار شدن این آسیب نهایتا دانه و یا تمام خوشه آسیب خواهد دید.

کنترل:

زراعت نکردن در مراتعی باشد که پوشش گیاهی آن از بین رفته است. / استفاده از روش های بیولوژیک مثل زنبور ها و مگس های پارازیتوئید نیز می تواند موثر باشد. / بسیاری از کشاورزان از انواع زودرس گندم برای کاشت استفاده می کنند و برخی ترجیح می دهند به جای گندم به کشت جو مشغول شوند. / استفاده از کود های تقویتی مناسب می تواند باعث تقویت گیاه شود تا گیاه کمتر مورد حمله آفات قرار بگیرد. 

تریپس گندم Haplothrips tritici:

یکی دیگر از آفات خسارت زا در گندم تریپس یا ریشک بال بوده که این آفت در اکثر مناطق کشور انتشار دارد. میزبانان این آفت علاوه بر  گندم، جو، چاودار، ذرت، برنج و … می باشند. حشره کامل در این آفت قهوه ای رنگ، تخم های آن لوبیا شکل، سفید رنگ و پوره های آن زرد متمایل به قرمز می باشد.

نحوه خسارت:

خسارت تریپس شبیه به خسارت نماتد در گندم می باشد که گاهی اشتباه گرفته می شود. پوره های قرمز رنگ تریپس در لای برگ گندم زندگی کرده و از مواد غذایی برگ، گل و خوشه ی گندم تغذیه می کنند که باعث ظهور  لکه های زرد رنگی بر روی برگ میشود. تغذیه پوره های تریپس باعث نرمی و چروکیدگی دانه های گندم و خمیدگی خوشه ها می شود. خسارت این آفت در مزارع گندم آبی بیشتر است و باعث کاهش وزن هزار دانه در این محصول می شود.

کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم / شخم عمیق پس از برداشت / جمع آوری بقایا از مزرعه / رعایت تناوب زراعی با دیگر گیاهان استفاده از حشره کش دیمتوات و پریمور 

شته روسی گندم Diuraphis noxia:

یکی دیگر از آفات گندم میباشد که  در شرایط آب و هوای گرم و خشک بیشتر زندگی کرده ولی در آب و هوای بارانی نیز قادر به ادامه حیات می باشد. این آفت سبز رنگ و دارای بدنی دوکی شکل می باشد.

خسارت:

حشره کامل با تغذیه از بوته های گندم باعث ایجاد نوارهای طولی سفید یا بنفش در سطح برگ می شود که با ادامه روند خسارت توسط این آفت، دانه های گندم دچار ریزش شده، شکل ریشک ها و سنبله ها بدفرم شده و در صورت شدت خسارت، بوته ها کاملا خشک می شوند. 

کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم / تنظیم تاریخ کاشت / داشتن برنامه کوددهی و اصولی / استفاده از سموم پریمور و دیمتوات

سوسک سیاه گندم Zabrus tenebrioides:

سوسک سیاه از آفات گندم بوده که حشره کامل در این آفت به رنگ قهوه ای مایل به سیاه بوده، لاروها قهو های رنگ و تخم ها و شفیره ی سفید رنگ می باشد.

خسارت:

لاروهای آفت هنگام خروج از تخم، خسارت خود را با تغذیه از برگ گندم شروع می کند. با ادامه روند خسارت برگ ها و جوانه های گندم خشک می شوند. حشرات کامل سوسک سیاه در اواخر بهار تا اوایل تابستان در مزرعه ظاهر شده و از خوشه های گندم تغذیه می کنند و باعث خسارت می شوند.

کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم / داشتن برنامه غذایی و کود دهی اصولی / رعایت تناوب زراعی با نخود، آفتابگردان و کلزا / جمع آوری و سوزاندن بقایا آلوده از سطح مزرعه / استفاده از سم دورسبان با دیدن اولین علائم خسارت زیر نظر گیاهپزشک

کنه قهوه ای گندم Petrobia latens Muller:

یکی دیگر از آفات مخرب گندم کنه قهوه ای می باشد. میزبانان این آفت گیاهانی مانند گندم، جو، یونجه، ذرت، حبوبات، گل گندم، شاه تره، بومادران و … می باشند. حشره کامل در این آفت درشت، دارای ۴ جفت پا و به رنگ قهوه ای یا زرد می باشد. تخم زمستانه کنه قهوه ای گندم، قرمز رنگ و تخم تابستانه ی آن به رنگ سفید می باشد. لاروها پس از خارج شدن از تخم به رنگ صورتی روشن هستند ولی با تغذیه از برگ تیره شده و به رنگ قهوه ای در می آیند.

خسارت:

لارو کنه قهوه ای گندم در اواخر فروردین ماه تا اواسط اردیبهشت ماه هنگام پنجه زنی و قبل از به ساقه رفتن گندم باعث ایجاد خسارت در این گیاه می شود. با ادامه روند خسارت توسط لارو آفت، بوته ی گندم ضعیف شده و تعداد پنجه های تولیدی در خوشه های گندم کاهش می یابد. برگ هایی که مورد حمله قرار گرفتند و لارو آفت از آنها تغذیه کرده است از انتها شروع به زرد شدن می کنند و پس از مدتی خشک می شوند.

کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم / رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان / شخم عمیق پس از برداشت / استفاده از سموم کنه کش زیر نظر کارشناس

ملخ آسیایی، صحرایی و مراکشی:

این حشرات یکی از خطرناک ترین آفات برای گندم می باشند. ملخ آسیایی به فرم تخم زمستان گذرانی کرده و با شروع فصل شروع به خسارت زدن می کند. ملخ مراکشی در زمین های سفت که خاکی از جنس رس داشته باشند تخم ریزی می کند. این ملخ در خاک نرم و دارای رطوبت قادر به تخم گذاری نمی باشد. ملخ صحرایی در ایران شیوع کمتری دارد. این ملخ می تواند در صورت مساعد بودن شرایط محیطی شیوع پیدا کند و حتی به زمین های اطراف نیز خسارت وارد کند.

کنترل:

استفاده از سموم کاراته زئون و فنیتروتیون و دلتامترین و سوین  به صورت محلول پاشی / گرد پاشی در مزرعه با گچ یا پودر تالک / استفاده از طعمه مسموم

استفاده از روش های صحیح و اصولی برای جلوگیری و کاهش خسارت ناشی از آفات گندم بسیار مهم و حائز اهمیت است زیرا گندم جو غلات غالب در رژیم غذایی تمام مردم جهان است و همینطور کیفیت دانه های تولید شده در بهبود کیفیت و امنیت غذایی اهمیت دارد. با توجه به آنچه که در بالا خواندید حال برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر  میتوانید ما را از طریق لینک زیر دنبال کنید. https://mazraeapp.com