درختان نیز مانند برخی حیوانات در فصل سرما به خواب زمستانی میروند. در این فصل گیاهان فتوسنتز ندارند. ولی این اتفاق باعث نمی‌شود مراقبت از گیاهان را متوقف کنیم. اتفاقا رعایت اصول باغداری در زمستان شاید مهمترین وظیفه باغدار و کشاورز باشد. با تغییر هر فصل، باغات و زمین‌های کشاورزی نیز بایستی اقدامات لازم را برای مواجهه با تغییرات پیش رو در نظر بگیرند.
امروز، به بررسی نکات لازم و اجرایی برای تغییر فصل و ورود به فصل‌های سرد پاییز و زمستان می‌پردازد. تغییرات فصلی به دلیل تغییر دما و شرایط جوی، مانند بارش باران بیشتر و تغییر در رطوبت آب و هوا، موجب شده است که کشاورزان و مزرعه‌داران اقداماتی را در زمان تغییر فصل انجام دهند تا برای آمادگی و مواجهه با تغییرات جوی آماده شوند. این اقدامات شامل کوددهی زمین، هرس درختان، استفاده از قیم برای درختان جوان و شخم‌زدن زمین میباشد. در ادامه، به بررسی این اقدامات به طور جزئی می‌پردازیم.
اقدامات زمستانه:
۱٫ جمع آوری لوله و تاسیسات:
در باغاتی که آبیاری به سبک قطره ای انجام می شود، جمع آوری لوله های فرعی از سطح باغ اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا با وجود آب در این تاسیسات ممکن است بر اثر سرما یخ زدگی رخ داده و باعث ایجاد ترک های متعدد و یا شکستگی در مسیر لوله ها و قطره چکان ها شود. یخ زدگی ممکن است در پمپ ها و دستگاه‌های تصفیه نیز رخ دهد. در نتیجه اولین اقدامی که باید در باغات قبل از بروز سرمای شدید انجام شود، جمع آوری این موارد و نگهداری آنها در انبار مناسب و سرپوشیده است.
۲٫ هرس:
هرس درختان باعث می شود درختان فرم بهتری داشته و در نتیجه چیدن میوه ها راحت تر باشد. هرس خوب به درخت اجازه می دهد تا انرژی ذخیره ای خود را صرف تولید میوه کند. هرس درختان باعث می شود تا هوادهی و نوردهی به داخل اندام درخت راحت تر، رطوبت کمتر و در نتیجه میزان بیماری‌های قارچی کمتر شود.
هرس زمستانه همچنین کمک می کند تا شاخه های آلوده و خشک شده با راندمان بهتری حذف شوند، عدم وجود برگ باعث می شود تا شاخه های آلوده و خشک شده به راحتی تشخیص داده شده و حذف شوند. هرس درختان بعد از سرما های شدید و حدودا از اواخر بهمن ماه شروع می شود و باید توجه کرد که این کار قبل از گرم شدن هوا در اسفند ماه و آماده شدن جوانه ها برای رویش مجدد انجام شود.
۳٫ کندن پوستک ها:
درختانی مثل انگور، که پوسته های جدا شونده دارند، زمستان فصل مناسبی برای کندن آنها است. حشرات زیادی مراحل زمستان گذران، مخصوصا مرحله شفیرگی خود را در زیر این پوست ها می گذرانند.جدا کردن این پوسته ها علاوه بر کاهش رطوبت اطراف تنه درخت، سرمای بیشتری به فرم‌های زمستان گذران حشرات نیز وارد کرده و آنها را از بین می برد.
4. جمع آوری بقایای گیاهی:
پس از یک سال باغی، معمولا مقدار زیادی از بقایای گیاهی مانند برگ های ریخته شده و یا میوه های چیده نشده در سطح باغ وجود دارد که این بقایای گیاهی می توانند دلیل بسیاری از آلودگی های مهم و خطرناک باشند. مخصوصا اگر آفت و بیماری خاصی در طول فصل بر روی درختان وجود داشته باشد، می تواند روی برگها و یا بقایای گیاهی زمستان گذرانی کرده و سال آتی نیز ایجاد خسارت کنند.
بنابراین بهتر است هنگام شروع فصل سرما این بقایا از سطح باغ جمع آوری و مدفون یا سوزانده شوند. در صورتی که این بقایا را مدفون می کنید در گودال ایجاد شده مقداری اوره و یا گوگرد پاشیده شود تا این بقایا به سرعت تجزیه شوند.
۵٫ یخ آب زمستانه:
از اقدامات سنتی و قدیمی که همچنان کاربرد زیادی در باغات دارد یخ آب زمستانه میباشد. بدین شکل که در روزهای یخبندان یک آبیاری سنگین در باغ انجام شده و اجازه داده می شود تا این آب بر روی سطح خاک یخ بزند. این اقدام با کاهش اکسیژن خاک، باعث می شود، فرم های زمستان گذران آفات و بیماری ها در خاک دچار یخ زدگی و ترکیدگی شود و به شدت کاهش پیدا می کند به طور مثال کاهش جمعیت کرم سفید ریشه توسط یخ آب یکی از معروف ترین مزیت های این روش است. برای انجام یک یخ آب می‌توان از مواد مکمل مانند متالاکسیل گرانول برای افزایش راندمان آن استفاده کرد.
۶٫ رنگ آمیزی تنه درختان:
هنگام فرا رسیدن پاییز و قبل از شروع سرما پیشنهاد میشود تنه درختان توسط رنگ های مخصوص رنگ آمیزی شود. این امر ضمن محافظت تنه درختان از سرما و آفتاب سوختگی های زمستانه، آفات و بیماری هایی که بر روی تنه درختان وجود دارد را کاهش می دهد. عمدتا برای انجام بهتر این کار، از مخلوط همزمان رنگ تنه و مخلوط بردو استفاده می شود. برای درختانی که دچار شانکر های باکتریایی هستند این روش شدیدا کاربردی است.
۷٫ چالکود زمستانه:
یکی از روش های اصولی جبران مواد غذایی خاک باغات در زمستان، روش چالکود است. بدین صورت که مواد غذایی مورد نیاز هر درخت توسط کارشناس تشخیص داده شده و با توجه به سن درخت در عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتی متری دفن می شود. چاله ها عموما در مسیر آب یا زیر قطره چکان ها در منطقه‌ای نزدیک به سایه انداز درخت حفر می شوند چون اکثر ریشه های فعال در آن نواحی وجود دارد. در چالکود زمستانه عموما از فرم گرانول کودها استفاده می شود تا درخت مدت زمان بیشتری از مواد غذایی بهره مند شود. در کنار ترکیبات شیمیایی و معدنی باید از ترکیبات آلی مانند کودهای دامی نیز در چالکود استفاده شود.
۸٫ سمپاشی زمستانه:
یکی از اصول باغداری سمپاشی در زمستان است. سمپاشی بسیاری از آفات و بیماری های فصل زمستان را از بین می برد. سمپاشی زمستانه عموما باعث کاهش فرم زمستان گذران آفات و بیماری ها میشود و در بهار جمعیت آفت کمتری را شاهد خواهیم بود.
سمپاشی عموما در دو مرحله صورت می گیرد که مرحله اول ترکیب روغن سمپاشی و یک حشره کش عمومی برای از بین بردن حشرات و مرحله بعدی با استفاده از ترکیب بردو و یا اکسی کلرور مس برای بیماری های قارچی و باکتریایی خواهد بود. فاصله دو سمپاشی معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ روز از یکدیگر است. بسیاری از باغات ممکن است این دو مرحله را با یکدیگر ادغام کرده و طی یک مرحله انجام دهند. این امر ممکن است باعث کاهش هزینه ها شود ولی اثربخشی سمپاشی را به شدت کاهش خواهد شد.
۹٫ محلول پاشی فروت ست:
محلول پاشی فروت ست، از روش های تغذیه برای افزایش میزان گلدهی و گرده افشانی در باغات میوه است. فروت ست به کودهایی که سبب گل انگیزی و افزایش گرده افشانی می شوند، گفته می شود. کودهای فروت ست عموما دارای مقادیر مناسبی از نیتروژن، روی و بُر هستند که معمولا بر اثر ترکیب با آمینو اسید یک محلول مناسب برای این منظور را تشکیل می دهند.
فروت ست نه تنها بعد از برداشت میوه ها در باغات استفاده می شود، که در اسفندماه و قبل از جوانه زنی گل ها و ظهور شکوفه ها نیز باید مورد استفاده قرار گیرد. تاثیر محلول پاشی فروت ست به حدی بالاست که میزان بار برداشتی را تا ۱۰ درصد ممکن است افزایش دهد.
۱۰٫ شخم و بیل زنی:
از اقدامات دیگری که در اواخر فصل زمستان در باغات انجام میشود، شخم بین ردیف ها و بیل زنی پای درختان است. این امر علاوه بر زیر و رو کردن خاک و کاهش خطر ابتلا به آفات و بیماری ها، سبب از بین رفتن لوله های میکرونی بالا کشنده رطوبت آب متشکل در خاک شده و رطوبت خاک را حفظ می کند. خاک ضمن این عملیات سبک تر شده و زهکش مناسبی نیز خواهد داشت. علاوه بر این بسیاری از علفهای هرز نیز طی این اقدام از بین میروند.
۱۱٫ مبارزه با علفهای هرز:
هنگام گرم شدن هوا در اواخر زمستان علف های هرز شروع به رشد از بذرها می کنند که زمان طلایی برای مبارزه با آنها است. وجین دستی و یا استفاده از علف کش های عمومی و اختصاصی باعث کنترل جمعیت علف های هرز در همان ابتدا شده و از آنجا که برگی روی درختان وجود ندارد و اکثر درختان در خواب زمستانی هستند آسیبی به درخت نیز وارد نمی شود.
در بالا اقداماتی زمستانه را که میتوانید انجام دهید را گفتیم حال انتظار میرود با توجه به آنها و انجام به موقع اقدامات بالا در بهار باغ سالم تر و باردهی مطلوب تری داشته باشید.
