مراحل کوددهی گندم همراه آموزش کامل، نیازها گندم

تغذیه و تنظیم برنامه کوددهی، یکی از کارهایی است که هر کشاورزی پیش از کشت باید به آن دقت کند. به طوری که علاوه بر برنامه ریزی تغذیه و کودی دقیق بر اساس نیازهای گیاه، باید مراحل و زمان تقویت آن با کودهای مختلف را نیز در نظر داشته باشد. در این مقاله که توسط تیم کشاورزی و برنامه نویسان توصیه کودی نوشته شده، قصد داریم شما را با روش تنظیم تقویم کوددهی گندم دیم و آبی آشنا کنیم.

همانطور که شما هم میدانید گندم یکی از گیاهانی است که در زندگی مردم نقش بسیار مهمی دارد در واقع زندگی بشر به گندم وابسته است به همین دلیل در ایران بیشتر زمین های کشاورزی زیر کشت گندم هستند. آنچه باید بدانید این است که گندم برای رشد بهتر و بیشتر، به کودهای شیمیایی بیشتری نیاز دارد که هر کدام از آن ها نیز باید در زمان و مرحله خاص و مشخصی از رشد آن به خاک اضافه شود. چرا که خاک های کشاورزی به دلیل نوع آن و دفعات کاشت گیاهان مختلف، کمبودهایی دارند. 

در صورتی که برنامه کوددهی درست اجرا نشود گیاه در مراحل رشدی دچار اختلال و نارسایی شده و یا بیمار ضعیف شده و درست بار نمیدهد. 

بنابراین در ابتدا باید به بررسی علائم کمبود عناصر و نقش آنها در رشد و نمو گندم بپردازیم:  

نیتروژن:

یکی از عناصر پرکاربرد و مهم در رشد گیاهان است. بیشترین تاثیر وجود این عنصر در برنامه کوددهی گندم نیز افزایش میزان پروتئین در دانه ها است. همچنین ازت باعث رشد بیشتر ساقه ها و خوشه های گندم می شود. کودهای اوره به میزان زیادی نیتروژن در خود دارند که مقدار مصرف آن ها در طول کشت بستگی به سبک و سنگین بودن بافت خاک و کمبودهای آن دارد. 

فسفر:

نقش فسفر در رشد گیاهان به دلیل استحکام بیشتر ساقه ها و ریشه ها، افزایش مقاومت در برابر بیماری ها و تحریک بیشتر آن برای رشد سریع تر است. به همین دلیل است که جایگاه ویژه ای در برنامه کوددهی گندم دارد. میزان فسفر مورد نیاز برای گندم را آزمایش خاک مشخص می کند. اما به طور کل می توان در ابتدای کشت یا در سه مرحله مختلف کودهای فسفر را به خاک اضافه کرد. نشانه های کمبود فسفر نیز بروز لکه های سبز تیره در ساقه ها و برگ گیاه است.

پتاسیم:

تمامی گیاهان، میوه ها و درختان برای رشد غده و میوه خود به پتاسیم نیاز دارند. بنابراین بیشترین میزان نیاز به این عنصر در آن ها، هنگام رشد میوه ها و غده ها است. کمبود این ماده در گیاهان نیز باعث کم شدن میزان میوه ها و غده ها و عدم رشد آن هاست. کودهای پتاس بالا مناسب را می توانیم در مراحل مختلف برنامه کوددهی گندم، به خصوص زمانی که پنجه زنی آغاز می شود، به خاک اضافه کنیم. میزان آن نیز بر اساس آزمایش خاک مشخص می شود. عدم دریافت پتاس کافی در گندم باعث عدم پر شدن دانه ها می شود.

حال برای اینکه میزان دقیق نیاز به هر کود را دریابید فقط شاخص نظری مهم نیست تمام کشاورزان برای راحتی در کوددهی و کشت خود نیاز دارند که آزمایش خاک دهند.

شرایط مساعد برای کاشت گندم

گندم نوعی گیاه است که به دلیل داشتن ارزش غذایی بالا بیش از ۱۰۰۰۰ سال است که در سرتاسر جهان کشت می‎شود. گندم برای رشد به آب و هوای معتدل نیاز دارد و به دو شیوه مکانیزه و سنتی (دستی) کشت می‎شود. آب کافی (و یا شرایط آبیاری مساعد)، دمای مناسب، آفتاب خوب و رطوبت کم (یا وجود امکاناتی برای خشک شدن سریع دانه) از شرایط مورد نیاز برای کشت گندم مرغوب و باکیفیت می‎باشد. به طور کلی بالغ شدن گندم حدود ۱۲۰ روز طول می‎کشد. در واقع دو بار در سال می‎توان گندم کاشت که به آنها  گندم بهاره و گندم زمستانه گفته می‎شود.

آزمایش خاک قبل از کوددهی

برای اینکه هر کشاورزی محصولی پر بار و سالم برداشت کند، فقط شناخت نقش عناصر در رشد گندم کافی نیست. چرا که میزان کمبودهای خاک و نیازهای آن از ظاهر آن مشخص نیست پس قبل از اجرا برنامه کوددهی گندم باید اطلاعات کاملی در مورد زمین داشته باشیم. این کار نیز تنها آزمایش خاک کشاورزی امکان پذیر است.

در واقع نمونه برداری دقیق از خاک و آزمایش آن مشخص کننده میزان وجود مواد و عناصر مغذی در خاک، میزان پی اچ و شوری خاک، درصد اشباع و میزان حاصلخیزی و بسیاری از موارد دیگر است. البته تفسیر نتیجه آزمایش خاک نیز یکی از مهمترین مراحل است که باید توسط متخصصین و مشاورین با تجربه انجام شود. پس از آن، می توانند توصیه های کودی مناسب نسبت به هر محصول را به شما ارائه دهند. پس بهتر است پیش از دریافت برنامه غذایی و توصیه کودی گندم دیم و آبی، خاک را آزمایش کنید.

روش و مراحل تغذیه و کوددهی گندم

شناخت عناصر مهم در پرورش خاک و سنجش میزان آن ها توسط آزمایش خاک، گام اول در تنظیم تقویم کوددهی و تغذیه گندم در مرحله کاشت، داشت و برداشت است که در بالا به آن اشاره کردیم. مرحله بعدی زمان بندی صحیح استفاده از هر کدام از این کودها و عناصر است. همچنین تغذیه این گیاه با سه روش بذرمال، محلول پاشی و استفاده از کودهای پودری بسته به نوع آبیاری امکان پذیر است. آنچه در ادامه گفته می شود توصیه های کلی برای تنظیم برنامه کودی گندم با استفاده از هر دو روش است. البته برای داشتن توصیه کودی متناسب با روش کشت گندم خود میتوانید با ورود به سامانه مزرعه از برنامه توصیه کودی دقیق استفاده کنید.

تغذیه پیش از کاشت

کودهای مورد نیاز در برنامه کوددهی گندم در مرحله پیش از کاشت، باید همراه با شخم زنی پیش از کاشت بذر به خاک اضافه شوند. بهترین کودها برای این مرحله کودهای مرغی، کودهای حاوی عناصر ماکرو ( پتاسیم، فسفر و نیتروژن )، کودهای حاوی گوگرد است. همچنین بهترین زمان برای استفاده از کودهای اوره و بذرمال کردن گندم است.

اولین آبیاری:

پس از کاشت بذر و با آغاز اولین آبیاری زمین نیز باید برخی از کمبودهای خاک با دادن کودهای شیمیایی بر طرف شود. در این مرحله باید مقادیر مورد نیاز از نیتروژن برای جوانه زنی، فسفر برای مقاومت و ریشه دهی و هیومیک اسید برای کاهش تنش های گیاه به برنامه کوددهی گندم اضافه شود. استفاده از کودهای NPK که مقادیر مناسبی از این عناصر را داشته باشند توصیه می شود.

شروع جوانه زنی:

در این مرحله بذرها شروع به جوانه زدن می کنند. در این زمان هنوز پنجه ها شروع به رشد نکرده اند و سبز نشده اند. بنابراین باید عناصری به خاک اضافه شود که به رشد بهتر و بیشتر آنها کمک کند و مقاومت را نیز بیشتر کند. بنابراین نقش هیومیک اسید، نیتروژن و فسفر همچنان در برنامه کوددهی گندم پر رنگ است. مصرف کود سه بیست در این مرحله توصیه می شود.

شروع پنجه زنی:

رشد گندم ابتدا از یک ساقه شروع می شود سپس ۲ یا ۳ پنجه از اطراف ساقه  شروع به رشد می کنند. این مرحله بهترین زمان استفاده از کود روی و کودهای کلات آهن و کودهای پتاس است تا روند رشدی را بهبود دهد و پنجه های تازه ایجاد شده قدرت مقاومت خوبی داشته باشند.

تکمیل پنجه زنی:

برای رشد بهتر گیاه لازم است که در مرحله پنجه زنی کمبودهای فسفر و نیتروژن خاک بر طرف شود تا تعداد پنجه ها بیشتر شده و ساقه مقاومت بیشتری برای رشد خوشه ها و تحمل سنگینی دانه ها داشته باشند. به علاوه استفاده از کود هیومیک اسید به کمبود بیماری ها و تنش ها محیطی کمک می کند.

رشد ساقه:

در این مرحله که با گرم شدن هوا آغاز می شود، ساقه ها رشد بیشتری میکنند تا خوشه های گندم بتوانند باز شده و پر بار شوند. نیاز گیاه در این مرحله به کودهای ریز مغذی و نیتروژن بسیار زیاد است. همچنین وجود پتاسیم، خاک را برای ظهور خوشه ها آماده می کند.

ظهور خوشه و دانه بندی:

ظهور و رشد خوشه ها و دانه ها مرحله مهمی در کاشت گندم است.پس تمرکز کوددهی باید به پر شدن و زیاد شدن بعلاوه سلامتی خوشه ها باشد. در این مرحله از برنامه کوددهی گندم، علاوه بر وجود پتاسیم و فسفر و هیومیک اسید، به مقادیر کافی از کودهای آهن، روی، منگنز، بور، مس و مولیبدن نیز نیاز است.

پرشدن دانه و خمیری شدن:

در مرحله پرشدن یا خمیری شدن دانه ها کودهای پتاس بالا در برنامه کوددهی گندم در این مرحله نقش اساسی را ایفا می کنند. چرا که پتاسیم باعث پر شدن بیشتر دانه ها می شود. 

آنچه که در برنامه بالا گفته شد برای آشنایی بیشتر شما با نوع کود و مراحل استفاده از آنها بود آنچه که اهمیت دارد این است که بدانید در ارقام و نوع کشت و حتی نوع آبیاری متفاوت گندم این کود ها و زمان و مقدار مصرفی آنها متنوع خواهد بود. در اغلب سایت ها آنچه که در مورد برنامه کود دهی گفته میشود بصورت کلی بوده و ممکن است باعث خسارتی شود که اگر یک برنامه به صرفه و خوب داشتید عملکرد بسیار چشمگیر تر از هزینه های اولیه می بود.

بهترین راه برای داشتن پربارترین و سالم ترین محصول این است که از متخصصین کشاورزی و مشاورین باغبانی بخواهید شما را در تنظیم برنامه کوددهی گندم کمک کنند. البته پیدا کردن شخصی که دانش و تجربه را به طور همزمان داشته باشد کار چندان ساده ای نیست. بنابراین به شما پیشنهاد میکنیم برنامه های توصیه کودی ما را در سامانه مزرعه دیده و دنبال کنید. در این زمینه کارشناسان ما آماده مشاوره دادن به شما هستند تا شاهد تجربه ای بی نظیر در کاشت گیاهان باشید.